Sau khi phát hiện nghĩa địa mộ Hán cổ khổng lồ ở cánh đồng làng An Thái (Thị trấn Phú Thái, Kim Thành, Hải Dương), PV VTC News đã tiếp tục đến từng xã ở huyện này để tìm hiểu và đã phát hiện ra khá nhiều mộ Hán nằm rải rác khắp huyện Kim Thành.
Việc các nhà khoa học phát hiện một ngôi mộ cổ vài trăm tuổi, đã là sự kiện lớn, gây dư luận trong và ngoài nước, đằng này, PV đã phát hiện ra cả một quần thể mộ cổ khổng lồ, có tuổi hàng ngàn năm mà các nhà khoa học chưa từng biết đến. Vì chưa được các nhà khoa học nghiên cứu cụ thể, nên chủ nhân của những ngôi mộ này vẫn là điều bí ẩn.
Để tìm câu trả lời về chủ nhân của các ngôi mộ, PV đã tìm đọc nhiều trang sách, tài liệu cổ có nhắc đến vùng đất này. Lần tìm các tư liệu lịch sử, PV VTC News đã có những phát hiện thú vị về chủ nhân đầu tiên của vùng đất này và điều đặc biệt là đã phát hiện thêm một quần thể mộ cổ cực lớn, với những ngôi mộ khổng lồ, cực kỳ nguyên vẹn, tồn tại đã 1.500 năm nay.
Việc các nhà khoa học phát hiện một ngôi mộ cổ vài trăm tuổi, đã là sự kiện lớn, gây dư luận trong và ngoài nước, đằng này, PV đã phát hiện ra cả một quần thể mộ cổ khổng lồ, có tuổi hàng ngàn năm mà các nhà khoa học chưa từng biết đến. Vì chưa được các nhà khoa học nghiên cứu cụ thể, nên chủ nhân của những ngôi mộ này vẫn là điều bí ẩn.
Để tìm câu trả lời về chủ nhân của các ngôi mộ, PV đã tìm đọc nhiều trang sách, tài liệu cổ có nhắc đến vùng đất này. Lần tìm các tư liệu lịch sử, PV VTC News đã có những phát hiện thú vị về chủ nhân đầu tiên của vùng đất này và điều đặc biệt là đã phát hiện thêm một quần thể mộ cổ cực lớn, với những ngôi mộ khổng lồ, cực kỳ nguyên vẹn, tồn tại đã 1.500 năm nay.
PV "khai quật" tìm dấu tích mộ cổ. Ảnh: Đặng Văn Dũng.
Theo các sách cổ như Dư địa chí, Lịch triều hiến chương loại chí, Đại Nam nhất thống chí, huyện Kim Thành trước đời Hồng Đức (1470) có tên là Cổ Phí hoặc còn gọi là Phí Gia. Huyện Phí Gia khi đó rất rộng, bao gồm toàn bộ huyện Kim Thành và một phần huyện Kiến Thụy, huyện An Lão và TP. Hải Phòng.
Vào thế kỷ thứ 5, năm 456, vua Bắc Tống cử ông Phí Yêm sang Giao Châu làm Thứ sử, cai trị vùng đất này đến năm 465, tức 9 năm. Tuy nhiên, nhà Bắc Tống mất, ông Phí Yêm không về nước nữa, mà ở lại nước Nam lập nghiệp, định cư.
Từ thông tin này, tôi đã tìm hiểu về họ Phí ở huyện Kim Thành. Theo ông Tăng Bá Hoành (nguyên Giám đốc Bảo tàng Hải Dương) thì hiện có nhiều người họ Phí đang sinh sống ở xã Liên Hòa. Đây cũng là nơi phát tích họ Phí của Việt Nam. Người nắm rõ thông tin về gốc tích, tổ tiên họ Phí trong vùng là ông Phí Quang Đoán.
Ông Phí Quang Đoán - người hiện sống ở nơi phát tích họ Phí Việt Nam. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.
Ngôi nhà của ông Đoán nằm chìm nghỉm giữa một vùng cây cối rậm rạp, thòi lòi ra giữa cánh đồng. Trước mặt là con sông nhỏ, có lẽ gọi là mương cũng được. Khung cảnh thanh tịnh, vắng vẻ. Thế nhưng, trong sân có khá đông người ngồi trên những chiếc ghế đá dưới gốc cây. Hóa ra, ông Đoán là thầy thuốc. Có rất nhiều bệnh nhân chầu chực ở nhà ông chờ đến lượt được bốc thuốc, chữa bệnh.
Ông Đoán năm nay đã hơn 80 tuổi, song tướng mạo rất đẹp, trí tuệ minh mẫn. Ông từng có nhiều năm phục vụ trong quân đội, khi về hưu thì tiếp tục sự nghiệp bốc thuốc mà cha ông, tổ tiên họ Phí truyền lại. Theo ông Đoán, tại ngôi làng Phí Xá và tại chính mảnh đất ông đang ở, là nơi bắt đầu, nơi phát tích của dòng họ Phí Việt Nam. Điều đặc biệt là dù đã trải hơn 15 thế kỷ, song con cháu họ Phí vẫn bám đất này, vẫn đời nọ đời kia hương khói cho tổ tiên.
Ông Phí Quang Đoán đi trên vùng đất từng là trung tâm của Phí Gia Trang từ 15 thế kỷ trước. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.
Theo cuốn gia phả mà ông Phí Quang Đoán, con cháu nhiều đời của cụ Phí Yêm đang giữ, thì khi sang Giao Châu nhận nhiệm vụ, đi đến vùng đất liền cách biển không xa, cực kỳ hoang vu, cỏ cây lau lách rậm rạp, phù sa màu mỡ, nên cụ Phí Yêm đã dừng chân, dựng trại.
Cụ Phí Yêm lấy mảnh đất bao bọc bởi sông Cầu Vàng và sông Cầu Đồng làm nơi đặt “trụ sở”, rồi cắm đất từ sông Kinh Môn xuống tận sông Rang, ra tới cửa biển Văn Úc ở huyện An Lão, rộng hàng chục ngàn mẫu để làm trang trại canh tác. Khi đó, con cháu, gia nô sống trong trang trại gồm gần ngàn người, đều mang họ Phí, nên ông đã đổi tên thành Phí Gia Trang. Các đời vua sau của Trung Quốc, thấy vùng đất đó toàn người họ Phí sinh sống, bèn đặt tên là huyện Phí Gia.
Theo sử sách, ông Phí Yêm là một viên quan nhân hậu, cai trị dân bằng lòng nhân ái, chính vì thế, suốt thời gian tại chức Thứ sử Giao Châu, vùng đất này không có loạn lạc. Cổ sử của cả Trung Quốc và Việt xưa đều không có dòng nào phê phán tư cách của ông.
Ngôi mộ Hán ở Nam Sách (Hải Dương). Ảnh: Tăng Bá Hoành.
Ngôi mộ Hán trưng bày ở Bảo tàng Hải Dương. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.
Cụ Phí Yêm thọ hơn 70 tuổi, mất vào cuối thế kỷ thứ 5 ở Phí Gia Trang. Nhân dân trong vùng nhớ ơn cụ Phí Yêm, người lập làng, khai hoang vùng đất, đã lập miếu thờ, rồi cụ trở thành phúc Thần Thành Hoàng làng, hương khói ngàn năm nay. Đời sau, nhân vật Phí Yêm được coi là người khai phá đầu tiên vùng đất Kim Thành và cũng là cụ tổ của họ Phí cả nước. Tuy nhiên, thời Pháp, năm 1946, bom đạn đã phá hủy sạch sẽ đình miếu thờ cụ Phí Yêm.
Tương truyền, con cháu đã xây dựng cho cụ một ngôi mộ khổng lồ, đắp to như quả núi ở bên sông Cầu Vàng, đứng xa vài dặm vẫn nhìn thấy mộ. Ngôi mộ của cụ Phí Yêm nằm ở phía Đông Nam của trung tâm trang trại. Sau này, các đời con cháu, làm quan to, đều được dựng mộ lớn ở cạnh mộ cụ Phí Yêm, tạo nên một quần thể nghĩa địa mộ Hán khổng lồ rộng cả trăm mẫu.
Gạch cổ thời Bắc thuộc dùng để xây mộ. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.
Dưới những đống đất lớn giữa cánh đồng thường có mộ cổ thời Bắc thuộc. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.
Cụ Phí Yêm sinh được 3 người con, mỗi người cai quản một vùng đất rộng lớn hàng ngàn mẫu của Phí Gia Trang. Nhiều đời sau, họ Phí vùng Phí Gia Trang đều sinh ra nhân tài, làm quan lớn và cai trị những vùng đất rộng lớn, rồi chết cũng được chôn tại nghĩa địa ở “trung tâm hành chính” Phí Gia Trang. Khu nghĩa địa khổng lồ ấy đã tồn tại suốt 15 thế kỷ. Nhưng đến thời cải cách ruộng đất, cả khu nghĩa địa rộng mênh mông đã bị san phẳng, những ngôi mộ Hán khổng lồ đã bị đào bới, phá hủy để làm ruộng. Chính vì thế, khu nghĩa địa mênh mông, với hàng chục ngôi mộ Hán khổng lồ như những “cung điện dưới lòng đất”, giờ thu hẹp lại chỉ còn độ vài chục ngàn mét vuông.
Ông Đoán dẫn tôi ra trước cổng nhà, đứng bên con sông Cầu Vàng, chỉ tay ra bốn bề bảo: “Vùng đất này như một ốc đảo, được bao bọc bởi 2 con sông là Cầu Vàng và Cầu Đồng. Tại ốc đảo này, họ Phí đã lập làng, xây dựng gia trang, đặt nền móng, rồi phát triển ra khắp Việt Nam”. Theo truyền thuyết, sở dĩ hai con sông này có tên là Cầu Vàng và Cầu Đồng, bởi xưa kia, tổ họ Phí đã cho xây dựng hai cây cầu, một dát vàng, một dát đồng qua hai con sông, nên lấy tên sông như vậy.
Còn tiếp…
vtc