Thông thường, trẻ sơ sinh thường rụng rốn khi được 5-7 ngày tuổi (một số trường hợp muộn hơn). Trong thời gian rốn chưa khô rụng, nếu được chăm sóc không tốt, bộ phận này sẽ là cửa ngõ để vi khuẩn xâm nhập cơ thể trẻ, gây nhiễm khuẩn. Hai bệnh lý thường gặp nhất là viêm rốn có mủ và viêm mạch máu rốn.
1. Viêm rốn có mủ
Các triệu chứng: Chân rốn tấy đỏ, phù nề, có mùi hôi, luôn ẩm ướt, chảy mủ vàng và lâu rụng. Trẻ có thể sốt hoặc không, quấy khóc, không chịu bú...
Nếu bệnh nhẹ, cần thay băng cho trẻ hằng ngày, nặn hết mủ, rửa rốn bằng dung dịch ôxy già, sau đó lau khô rồi rắc bột kháng sinh, dùng băng gạc vô trùng băng lại. Nếu bị viêm nặng (sốt cao, bỏ bú, toàn trạng mệt mỏi, suy sụp...), trẻ phải được nằm viện điều trị.
2. Viêm mạch máu rốn
Mạch máu rốn gồm 2 động mạch và 1 tĩnh mạch. Khi còn trong bụng mẹ, trẻ được nuôi dưỡng bởi tuần hoàn rau - thai; nhưng khi trẻ ra đời, tuần hoàn rau - thai chấm dứt, phổi bắt đầu hoạt động, các mạch máu rốn sẽ xẹp và xơ hóa. Quá trình này thường kéo dài 6-8 tuần sau đẻ, có trường hợp đến 9-11 tuần. Nếu chăm sóc rốn không tốt, vi khuẩn có thể vào các mạch máu, gây viêm nhiễm. Các động mạch dễ bị viêm hơn vì sau khi cắt rốn, máu ở đó tồn đọng lại, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển (còn máu tĩnh mạch được hút về tim, tĩnh mạch xẹp nên ít bị viêm).
Khi động mạch rốn bị viêm, thành bụng phía dưới rốn sẽ phù nề, tấy đỏ; nếu vuốt thành bụng (từ xương mu lên rốn) sẽ thấy mủ chảy ra. Trẻ sốt, quấy khóc, biếng ăn, mệt mỏi. Nếu tĩnh mạch rốn bị viêm, thành bụng phía trên rốn tấy đỏ, phù nề; nếu vuốt thành bụng (từ mỏm ức xuống rốn) sẽ thấy mủ chảy ra. Chứng viêm tĩnh mạch rốn rất nguy hiểm vì vi khuẩn dễ lan ra các cơ quan xung quanh như gan, mật, dẫn tới nhiễm trùng huyết. Vì vậy, bệnh cần được phát hiện sớm để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế điều trị tích cực.
Để đề phòng nhiễm khuẩn rốn, thai phụ cần đi khám thai định kỳ và đăng ký đẻ tại cơ sở y tế để được nữ hộ sinh chăm sóc. Khi đỡ đẻ, nữ hộ sinh phải thực hiện nghiêm ngặt chế độ vô khuẩn phòng đẻ cũng như kỹ thuật đỡ đẻ như: có xà phòng, nước chín, bàn chải để rửa tay; dụng cụ đỡ đẻ được hấp luộc đúng quy trình. Khi cặp và cắt rốn, phải sát khuẩn bằng cồn iốt...
Sau khi sản phụ về nhà (trong thời gian rốn trẻ chưa khô), cán bộ y tế phải theo dõi và chăm sóc rốn cho tốt như tắm bé, thay băng rốn... Nếu không có điều kiện thì phải hướng dẫn người nhà cách chăm sóc cho đến khi rốn khô và liền sẹo.
Chú ý:
- Trong tuần đầu sơ sinh, cần tắm bé bằng nước đun sôi để nguội hoặc nước lá đun sôi để nguội (để phòng nước không sạch vào rốn, gây nhiễm khuẩn).
- Thay băng rốn hằng ngày sau khi tắm; trường hợp băng rốn bị thấm nước tiểu, phân thì phải lập tức thay ngay.
- Áo, tã của trẻ phải được giặt sạch bằng xà phòng và phơi nắng, nếu có điều kiện thì là ủi trước khi dùng.
Báo Sức Khỏe & Đời Sống
